Doğada insandan başka çöp üreten bir canlı yok. Çöp, insanın hayatından arta kalan bir şey. Evin içinde, perde arkasında kalan mahrem hayatın izlerini kişinin, ailenin çöpünde bulabilirsiniz. İnsan kamusal hayatını kurgulayarak manipüle edebilir ama çöpü, gerçekte kim olduğunu ele verecektir. Gazeteci Umut Yiğit’in uzmanlığı çöp sosyolojisi. Çöpleri karıştırmaya İzmir ve İstanbul’dan başladı; amacı, tüm Türkiye’nin çöp haritasını çıkarmak.
Çöp karıştırmaya nasıl başladınız?
- Gazetecilik mezunuyum ama iletişim sosyolojisi üzerine mastır yapıyorum. Bavul dergisinde çalışmaya başladım. Dergimizin diğer mecralardan farkı, ‘sokak’ konsepti ve bu konseptin ana fikri ‘salt gerçeklik’ üzerine kurulu. Yayın yönetmenimiz Önder Abay bu işe çok önem verdi. İnsanlar çöp karıştırmak istemez ama benim için ilginçti, alanımla da ilgiliydi. İlk analizimi de İzmir Çeşme’de yaptım.
Sizi çöpleri karıştırırken görenler bir şey demedi mi?
- İlk önce polis geldi. Çeşme’deki çöplerden bira şişeleri çıkmıştı, onları topluyordum. Yanımda da fotoğrafı çekmek için kardeşim vardı. Polis, “Gençler ne yapıyorsunuz” diye sordu. “Çöplerden semt analizi yapıyoruz” dedim, “O ne demek” dediler. “Çöplerden, sosyolojik tüketim alışkanlıklarını çözüp dergi yazısı yazıyoruz” dedim. Şişeleri sordular ve polislerden biri “Sosyoloji okudum, hayatımda böyle bir şey görmedim, sen kimi kandırıyorsun” dedi. Meğer molotof hazırlığındayız zannetmişler. GBT’mize baktı, “Şişeleri kenarda bırakmayın, mümkünse kırın” diyerek gittiler.
TEYZELER CAMDAN İZLİYOR
Başınıza gelen tek ilginç şey bu olmasa gerek...
- İstanbul Üsküdar’da teyzeler pencerelerden çıkıp “Ne yapıyorsun” diye soruyor, anlatınca anlamasa da “Hee iyi iyi, kendine dikkat et” diyor. Bir gün de Bakırköy’ü geziyordum. Bir teyze elimde eldiven olmasına rağmen, daha kalın olduğu için bana kendi evindeki bulaşık eldivenini verdi. Beni tanımıyordu ama getirdi. Balat’ta “Madem ne yiyoruz, ne içiyoruz araştırıyorsun, gel eve anlatayım, çöp kötü kokar” diyen oldu.
Daha tehlikeli bir şey?
- Nuruosmaniye’de ramatçılar (çöpten değerli metal toplayanlar) var ve onların çöpüne bakamazsın. Bağcılar’da ise kâğıt toplayıcıları var... Sokağa ilk kim girdiyse, çöpü o karıştırır. Arabalarını çöpe bağlarlar, bağlıysa da giremezsin. Beşiktaş’ta, bir arabayı bağlamışlardı; başka bir çöpçü geldi, “Beni koru, ben de senin gibiymişim gibi davran, bana sıkıntı olmasın” dedi. Kâğıt toplayanların birçoğu eski hükümlü ya da mültecidir
YORUMLAR