İşte yolu Türkiye'den geçen ünlü tablolar
Türkiye sanatın önemli merkezlerinden biri olma yolunda emin adımlarla ilerliyor diyoruz. Sanat fuarları, yurtdışına açılan sanatçılar göğsümüzü kabarta dursun belki de tek eksiğimiz Picasso, Paul Cezanne gibi dünyaca ünlü ustalara ait eserlerden yoksun olmamız. Oysa hem yerli hem de The Guardian gibi dünya basınında yolu Türkiye'den geçen ve değerleri milyonlarca doları bulan, sanat tarihinin gelmiş geçmiş en büyük isimlerine ait eserler sık sık haber oluyor. Ama maalesef bu eserler ne bir müze koleksiyonuna girmek için ülkemize giriş yapıyor ne de sergilenmek için. Söz konusu eserler uluslararası çeteler tarafından, koleksiyonlardan ve müzelerden çalınıp Türkiye topraklarında elden çıkarılmaya çalışılıyor. Ama bu noktada kaçakçılar, Türk polisinden kaçamıyor. Dünya müzelerinden yağmalanan ve değeri milyonlarca doları bulan eserler uzun süren takip sonrasında kaçakçılık şube ekipleri tarafından yakalanıyor.
NEDEN RESİM?
Dünyada silah ve uyuşturucu kaçakçılığından sonra en fazla resim ve sanat eserleri para ediyor. Bu da kaçakçılar için sanat eserini cazip hale getiriyor. Özellikle kolay taşınabilir resimlerin ülkeye sokulması ve ülkeden çıkarılması da zor olmuyor. Peki ama kafalarda "Bu tarihi eserler gümrükten nasıl geçiyor?" sorusu oluşabilir. Yetkililer çoğu kez 'eski' eşyalarla birlikte konteynerlerin içinde sokulduklarını belirtiyor. Eski masa, koltuk, sandalye sokarken tabloyu da masanın çekmecesine koyuyorlarmış. Yakalanan eserlerin orijinal olup olmadığının tespiti için Louvre, British, Picasso müzeleri gibi yetkili kurumlar tarafından ekspertiz yapılması gerekiyor. Türkiye'de yakalanan eserler eğer İstanbul'daysa önce Mimar Sinan Üniversitesi'ne gönderiliyor, ardından Topkapı Sarayı'na geçiyor. FBI ve Interpol'e listeler bildiriliyor. Ve sahipleri var ise eserlerin geri teslim işlemleri başlatılıyor.
KAZINMIŞ VE KATLANMIŞ
Görüş aldığımız yetkililer yakaladıkları eserlerde yoğun tahribatlar olduğunu belirtiyor. Örneğin geçtiğimiz ay Topkapı'da lüks bir otelde 17 milyon dolara satılmak üzereyken suçüstü yakalanan Sir van Dyck tablosunun bazı bölümlerinin kazınmış olduğunu görüyoruz. Ayrıca yakalanan eserler arasında çerçevesinden çıkarılmış, rulo yapılmış, hatta katlanmış olanlar dahi mevcut.
SADDAM'IN KOLEKSİYONU
Yıllar önce Saddam'ın Irak'ının Kuveyt'i işgali sırasında binlerce Irak askeri Kuveyt'teki birçok sanat galerisini ve müzeyi ve özel koleksiyonu yağmaladı. Bu yağmalanan eserlerin büyük bir kısmı Türkiye üzerinden dünyaya yayıldı. Örneğin Pablo Picasso'nun 1991 yılında, 1. Körfez Savaşı sırasında Kuveyt Müzesi'nden çalındığı belirtilen nü tablosu 2011 yılında Balıkesir'de ele geçirilmişti. Onun dışında Irak'ın işgali ve Saddam'ın devrilmesiyle beraber bu kez Irak'taki müzeler ve koleksiyonlar yağmalandı ve yine bir kısmı ülkemize kaçak yollardan sokuldu.
YAĞMALANANLAR GELİYOR
Son olarak da beş yıldır devam eden Suriye savaşıyla beraber sadece mülteciler değil yurtdışına kaçırılmak istenen sanat eseri ve tablolar da ilk durak olarak Türkiye'ye getirildi. Özellikle bu sanat eserlerine yönelik hırsızlık olaylarını dünyada Gürcülerin başını çektiği grupların yaptığı biliniyor. Ve bu gruplar da ister Avrupa'dan çalmış olsunlar ister Avrupa dışında bir yerden, bir şekilde İstanbul'a getirip eserin burada pazarlanmasını sağlıyorlar.
17 MİLYON DOLARLIK ESER
Sanat hırsızlığında astronomik rakamlar konuştuğu için hırsızlar tarafından tercih ediliyor. Geçtiğimiz ay yakalanan van Dyck tablosu bunun en canlı ispatı. İngiltere'deki özel bir koleksiyonerden Gürcü bir çete tarafından çalınan tablo 200 bin dolara satılmış. Tabloyu satın alan iki Türk işadamı ise 17 milyon dolar gibi astronomik bir rakama elden çıkarmak isterken yakalandılar.
POLİS ALICI KOLEKSİYONER ROLÜ OYNUYOR
İşin en ilginç tarafıysa bu operasyonların gerçekleşme şekli. Özellikle yeni dönemde kaçakçılık şube timlerinde sanat danışmanı, arkeoloji uzmanı gibi farklı branşlardan anlayan kişiler çalıştırılıyor. 2016 yılında gerçekleşen operasyonlardan biri şöyle gelişiyor: Bir polis memuru tabloyu satın almak isteyen kişi kılığında uzun süredir teknik takipte olan satıcılarla kontak sağlıyor. Bu kişi 'zengin bir koleksiyoner' izlenimi vermek için tepeden tırnağa lüks markaların kıyafetlerini giyiyor. Taktığı saat, kahve içmek için gittiği mekan dahi pahalı ve lüks yerlerden seçiliyor. Karşı taraf alıcının yeterince parasının olduğuna inanmak için kanıt istediğinde ise banka kasası açılıyor ve paralar önünde fotoğraf çekip karşı tarafa yollanıyor. Sonuç olarak da milyonlarca dolar kazanacağını sanan sanat eseri hırsızları karşılarında Kaçakçılık Şube Müdürlüğü elemanlarını görüyor.
MUHBİRE YÜZDE YEDİ
Kaçakçılık şube ekipleri uzun süre hırsız çetelerini teknik takibe alıyor. Genellikle teknik takip gelen ihbar sonrası oluyor. Bu arada sanat eseri kaçakçılığını ihbar edenlere yüzde yedi pay veriliyor.
KİMLER GELDİ, KİMLER GEÇTİ?
İşte Yalova'da yakalanan Paul Cezanne'dan Elazığ'da ele geçirilen Picasso'ya kadar yolu sınırlarımızdan geçen ve başarılı operasyonlar sonucu yakalanan tablolar...
NELER YAKALANDI?
Ocak 2016... İstanbul Kaçakçılık Suçlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü Bakırköy'de bir operasyon yaptı. Haftalardır peşinde oldukları tabloyu sonunda ele geçirdiler. Satılmaya çalışan tablonun Picasso'nun Dressing Her Hair (Saçını Tarayan Çıplak Kadın) olduğu anlaşıldı. New York'ta bir koleksiyonerden çalınan tablo 8 milyon dolara satılmaya çalışılıyordu. Eser şu anda orijinalliğinin tespiti için Mimar Sinan Üniversitesi'nde...
Ocak 2016... Topkapı'da lüks bir otelde Sir Anthony Van Dyck'a ait bir eser ele geçirildi. Eseri Gürcülerden 200 bin dolara alan iki Türk tam 17 milyon dolara satmak istedi. Kaçakçılık Şube ekipleri 132X96 boyutlarındaki eseri otelde ele geçirdi. 17. Yüzyıla ait tablo şimdi Topkapı Sarayı'nda...
Mayıs 2015... Yalova Emniyet Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele ekipleri ünlü Fransız ressam Paul Cezanne'e ait olduğu öne sürülen, piyasa değeri 150-200 milyon dolar olduğu belirtilen tabloyu satmak isteyenleri suçüstü yakaladı.
Mart 2015... Tokat'ta polis ekipleri, Hollandalı ressam Vincent van Gogh'a ait olduğu ileri sürülen bir tablo ele geçirdi. Tablonun sanatçının Yetim Adam serisinden Van Gogh İhtiyar Sopayla isimli eseri olduğu söyleniyor.
Mart 2011... Körfez Savaşı'nda Kuveyt Müzesi'nden çalınan ünlü ressam Picasso'nun 10 milyon dolar değerindeki tablosu Balıkesir'de yakalandı.
Mart 2002... Aksaray'da gerçekleşen bir operasyonda İspanyol Ressam Salvador Dali'ye ait olduğu öne sürülen bir tablo yakalandı.
Haziran 2001... Elazığ Emniyet Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlar Şubesi aldığı ihbarı değerlendirince Picasso'ya ait tahmini değeri 3 milyon dolar olan yağlı boya tablo ele geçirildi.
YORUMLAR