Yabancıya gayrimenkul satışı ‘değer’ karmaşasıyla durma noktasına geldi. Düşük değerli evleri vatandaşlık için gerekli olan 250 bin dolar gibi gösterenler, yeni ekspertiz uygulamasıyla tespit edildi. Düzenleme, kötü niyetli işlemleri engelledi ancak birçok ekspertiz raporunun, konutların satış değerinin altında kalmasıyla iptaller tüm sektöre sıçradı. Vatandaşlık alamayan yabancı evden de vazgeçti, 500 milyon liralık satış iptal edildi
Habere göre; Yabancıya gayrimenkul satışında ‘vatandaşlık’ krizi yaşanıyor. Yabancıya gayrimenkul satışına getirilen değerleme düzenlemesi sonrasında, satılan birçok evin ekspertiz değeri satış bedelinin altında kalınca ya da birçok evin değeri vatandaşlık için gerekli olan 250 bin dolarlık (yaklaşık 2.2 milyon lira) bedele ulaşamayınca işlemler tapudan dönmeye başladı. Yabancı, vatandaşlık hak edemeyince evi almaktan vazgeçti. Son 15 günde yaklaşık 500 milyon liralık gayrimenkul satışı iptal oldu.
GENELGE YAYIMLANDI
Yabancıların Türk vatandaşlığı edinebilmesi için 250 bin dolarlık mülk alması gerekiyor. Ayrıca yabancıların taraf olduğu işlemlerde taşınmaz değerleme raporu düzenlenmesi zorunlu tutuluyor. Düzenlemeden önce, yabancıya konut satan firmalar, konutların ekspertizini kendi anlaştıkları bir değerleme firmasına yaptırıyordu. Bazı firma ve değerleme şirketleri bu durumu suistimal edip, örneğin 100 bin dolar olan (890 bin lira) evi vatandaşlık için 250 bin dolar gibi göstermeye başladı.
YAPAY ZEKA ATIYOR
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne konuyla ilgili birçok şikayet gidince, ‘Yabancıların Taraf Olduğu İşlemlerde Düzenlenecek Değerleme Raporlarına İlişkin Usul ve Esaslar’ genelgesi Ekim 2020’de yayımlandı. Ayrıca ‘TADEBİS-WEB TAPU’ sistemi üzerinden değerleme uzmanı bilgisayar algoritması ile otomatik olarak atanmaya başladı. Yapay zekalı uygulama, 20 Eylül 2021’de devreye girdi. Artık yalnızca sistemin atadığı eksperler rapor yazabilince, düşük değeri yüksek gösterebilmenin önüne geçildi.
TESPİT EDİLDİLER
Getirilen uygulama sayesinde birçok hileli işlemin tespit edildiğini anlatan Gayrimenkul Brokeri Songül Toprak Özsan, şunları söyledi: “Suriye, Pakistan, Afganistan ve Irak gibi ülke vatandaşlarının alacağı evler, 250 bin dolar gösterilmiş. Ancak eksper raporlarında yer alan değerlemelerin, satıcıyla anlaşılan değerlemenin altında kaldığı ortaya çıktı. Bunu fark eden yabancılar, Türk vatandaşlığı alamayacaklarını anlayınca alımdan vazgeçmeye başladı.”
GERÇEK BEDEL DEĞİL
Düzenleme, suistimal ile haksız vatandaşlık verilmesinin önüne geçti ancak bazı ekspertiz değerlerinin özellikle markalılarda konutun değerinin altında kalması iptallere neden oldu. Markalı konut üreticileri, ekspertiz değerinin ‘gerçek değer’i yansıtmadığını savunuyor. Yabancıya satışta uzmanlaşan bir sektör temsilcisi, “Ekspertiz değeri, konutun değerini yüzde 25-30 daha aşağıda gösteriyor. Ekspertiz raporunu banka teminatı gibi yapıyorlar. Markalı konuttaki katmadeğer hesaba katılmıyor. Örneğin 2.3 milyona satılmış bir dairenin değerlemesi 850 bin lira gelmiş. Bu dairenin maliyeti bile bu rakam değildir” diye konuştu.
İTİBAR KAYBI TAMİR EDİLEMEZ
Şu anda yabancıya satışın tamamen durduğunu, tüm işlemlerin tapuda beklediğini anlatan sektör temsilcisi, “Bu şekilde tapudan dönen satışlar yabancıda çok büyük bir güven kaybı oluşturur. Tüm sektör sahtekarmış gibi bir itibar kaybı oluşuyor. Bu itibar kaybını tamir etmek çok zor olur. Yabancıya satışta sahtekarlık yapan hiç mi yok? Çok az da olsa var ancak bunu tüm sektöre mal edemeyiz. Bu kişiler tespit edilip en ağır şekilde cezalandırılmalı” dedi.
KOMİSYON KURULACAK
Sektör temsilcileri, dün Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nde çözüm arayışı için bir araya geldi. Toplantıdan sorunları tespit etmesi için bir komisyon kurulması kararı çıktı. Komisyonun ilk toplantısı önümüzdeki hafta yapılacak. Toplantıda Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER), Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER), Gayrimenkul Yurtdışı Tanıtım Derneği (GİGDER), Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD), Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği (TDUB) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) temsilcileri yer aldı.
YORUMLAR