Ramsar Anlaşması ile de koruma altında olan bir alan. Homa, Çilazmak ve Kırdeniz Dalyanı olmak üzere üç lagünden oluşuyor.
1982 yılında Orman Bakanlığı’nca Yaban Hayatı Koruma Sahası ilan edilmiş. Şu anda Türkiye’nin tek yaban hayatı koruma sahası.
Önemli bir bölümü Çamaltı Tuzlası içinde kalan ve Orta Gediz Deltası olarak adlandırılan bölge, kuşlar için önemli bir beslenme ve üreme alanı.
Türkiye’de sadece Tuz Gölü ile İzmir Kuş Cenneti’nde üreyen flamingolar var.
İzmir Kuş Cenneti nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan ve tüm dünyada popülasyonu 15 bin kadar olan Tepeli Pelikanların Türkiye’de ürediği 5 alandan biri.
Her yıl sayıları 700’ü bulan Tepeli Pelikan kışı İzmir Kuş Cenneti’nde geçiriyor.
Bölgede 289 kuş türü kaydedilmiş. Kuş sayısının 127 bine kadar çıktığı görülmüş.
Kuş Cenneti’ni oluşturan Gediz Deltası’nın 2 milyon yılda oluştuğu tahmin ediliyor.
***
İzmir Kuş Cenneti'nde Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile İzmir Kuş Cenneti’ni Koruma ve Geliştirme Birliği arasında protokol krizi var.
Bakanlık; Büyükşehir, Foça, Çiğli, Menemen ve Karşıyaka belediyelerini devre dışı bıraktı. Kuş Cenneti'nin sadece Bakanlıkça yönetileceğini açıkladı.
Gelişmeleri, Kuş Cenneti’ni İzmir’de en iyi bilen isimlerden biri olan Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Sıkı’ya sordum.
Aynı zamanda Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı da olan Sıkı “kuş profesörü” olarak tanınıyor.
***
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ketum tutumu nedeniyle bu konuda uzlaşma sağlanamadığını vurgulayan Sıkı şu bilgileri verdi:
Kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla Kuş Cenneti’nin de geleceğini düşünerek konuyu gündeme getirdik Fakat Bakanlığın ketum tutumu krize neden oldu. Bakanlık uzlaşma sağlayacağı yerde işi kestirip attı.
İzmir Kuş Cenneti’ne 35 yıl hizmet eden biri olarak yapılan haksızlığına sessiz kalmam vicdani ve ahlaklı değil. Kuş Cenneti’nin politika malzemesi olmasına asla müsaade etmemeliyiz.
Uluslararası anlaşmalar ve Anayasamızın çevre ile ilgili maddeleri, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Sulak Alanlar Yönetmeliği ve Kara Avcılığı Kanunu kapsamında; burada yaşayan başta kuşlar olmak üzere bütün canlıların otların bile hakkını savunacağız.
Bu haksızlığa dur demek için önümüzdeki hafta içinde yürütmenin durdurulması ve kararın iptali için İdari Mahkemesi’ne dava açacağız.
Protokolün yapılmasının nedeni olarak İzmir Kuş Cenneti’ni Koruma ve Geliştirme Birliği’nin 3 milyon liralık yatırımı yapmadığı gösteriliyor. Oysa bu birlik 26 milyon liralık yatırım yaptı.
Ayrıca da Bakanlık zaten burası için birinci derecede yetkili. 15 yıldır bir şey yapmak istedi de tutan mı oldu? Ama hiçbir şey yapmadı.
Samsun’daki sulak alan için İzmir Kuş Cenneti’ndeki örnek alınarak bir birlik kuruldu. Bakanlık 3 ay önce bu birlik ile 5 yıllık protokol yaptı. Orada yapılırken, İzmir’de yapılmamasını anlamak mümkün değil.
***
İzmir Kuş Cenneti ile ilgili Ankara’daki bürokratlar tam yetkili olurken, bölgede yaşayan ve en iyi tanıyan başta belediyeler olmak üzere birliği oluşturan birimlerin dışlanmasının amacı ne olabilir?
İlk akla gelen özelleştirme iddiaları. Bakanlık bu iddiaları yalanlıyor. Ama 3 yıl önce Kuş Cenneti’nin dibindeki Çamaltı Tuzlası Özelleştirme İdaresi’nce satılığa çıkarıldı. Hatta ihale ilanında yer tarifi yapılırken Kuş Cenneti yakınında ibaresi yer aldı.
Bu kadar da değil. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın; Sulak Alanları Koruma Yönetmeliği 4 Nisan 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmeliğe göre sulak alanlarda; Ham petrol ve madencilik, enerji endüstrisi, ulaşım, altyapı ve kıyı yapıları, metallerin üretimi ve işlenmesi, mineral, inşaat malzemeleri endüstrisi gibi alanlarda faaliyet mümkün hale getirildi.
Ayrıca, kimya endüstrisi, ağaç ve kâğıt endüstrisi, atık yönetimi, gıda endüstrisi, tarım, su ürünleri ve yetiştiriciliği tesisleri, sigara fabrikaları, golf tesisleri ve asfalt üretim tesisleri kurulmasına da olanak sağlanıyor.
Sulak alan koruma bölgelerinde yürütülecek proje ve faaliyetler için müracaatı kabul edilen kişilerin başvuruları en geç 30 gün içinde sonuçlandırılır” deniliyor.
Bütün bunlar ortadayken, Kuş Cenneti için endişelenmemek saflık olur.
YORUMLAR