1968 Meksika Olimpiyatları'nda 400 metrede şampiyon olan ve madalya töreninde taktığı şapkayla gündem yaratan efsane atlet Lee Evans hayatını kaybetti
74 yaşındaki efsanevi atlet Lee Evans'ın Nijerya'da hayatını kaybettiği açıklandı.
Meksika'da yapılan 1968 Olimpiyatları'nda 400 metrede altın madalyaya ulaşan ve iki kez dünya rekoru kıran ünlü sporcunun kaybı büyük üzüntü yarattı.
Nijerya'da yaşamını sürdüren Evans'ın geçen hafta felç geçirdiği ve bir süredir bilinci kapalı biçimde hastanede yattığı öğrenildi.
Daha 21 yaşındayken Meksika'da düzenlenen 1968 Olimpiyatları'nda 400 metrede altın madalyaya ulaşan Evans, bu mesafede 44 saniyenin altına inen ilk sporcu olmuştu. 43.86'lık derecesiyle tarihe geçen ünlü atlet o günlerde ABD'nin en hızlı ismi Evans'tı. Bu rekor yaklaşık 20 yıl boyunca kırılamayacaktı. Ancak Evans Meksika Olimpiyatları'ndan müthiş başarısından daha çok aktivist yönüyle öne çıktı.
Aynı olimpiyatlarda Evans 4*400 bayrak yarışında da altın madalya alarak podyumda boy göstermişti.
400 metre yarışı öncesi ABD'li atletler Tommie Smith ve John Carlos madalya töreninde yumruk yaparak sevindikleri için olimpiyatlardan men edildi. Hal böyle olunca Evans da yarıştan çekilmek istedi. Ancak arkadaşları onu ikna etti. Olimpiyat komitesi ise Evans'ı aynı eylemi yapmaması konusunda uyardı.
Bunun üzerine 400 metrede yarışı kazanan Lee Evans, podyumu tamamlayan diğer Amerikalı atletler Larry James ve Ron Freeman'la birlikte podyuma siyah bere ile çıktı. Bu bere o dönem ABD'de dikkat çeken Kara Panter Partisi'nin simgesiydi. Bu parti 1966-1982 yıllar arasında siyahilerin haklarını savunmuştu.
Üç atlet Milli Marş çalarken şapkalarını çıkarmayı tercih etti.
Lee Evans, yumruk yaptıkları için olimpiyatlardan atılan Tommie Smith ve John Carlos'la birlikte San Jose Devlet Üniversitesi'nin takımı Speed City'deydi.
Açık sözlü biri olan Evans, Olimpiyat İnsan Hakları projesinin de kurucu üyesiydi. 68 Olimpiyatları öncesi ve sonrasında ırklar arası eşitliği savundu.
Atletizmi bıraktıktan sonra vaktinin çoğunu Afrika'da geçirdi. Nijerya ve Suudi Arabistan ulusal atletizm takımlarının antrenörlüğünü yaptı.
Son olarak Nijerya'nın başkenti Lagos'ta bir lisede antrenörlük yapıyordu.
2011 yılında Lee Evans'ın hipofiz bezinde tümör olduğu anlaşılmıştı.
Lee Evans son olarak olimpiyat madalyalarını satışa çıkarınca gündeme gelmişti. Evans, madalyaları satarak Liberya'da bir okul inşa ettirmek istediğini açıklamıştı.
1968 Meksika Olimpiyatları'nda neler oldu?
1968 yılında Meksiko şehrinde yapılan olimpiyatlarda ABD 107 madalyayla tablonun ilk sırasında yer almıştı. Madalyaların yarısından çoğu yüzmeden gelmişti. Ancak bu olimpiyatları diğerlerinden ayıran ise "Kara Panter Selamı"ydı.
Tommie Smith ve John Carlos'un madalya töreninde yumrukları kaldırarak "Kara Panter Selamı" vermesi olimpiyatlarda bomba etkisi yarattı. 200 metrede altın alan Smith ve bronz olan Carlos, ABD'deki ırkçılığı protesto etmek için bu hareketi yapmıştı.
Kerim Abdul-Jabbar, protesto için davet edildiği ABD basketbol takımı denemelerini reddetmişti.
Afro-Amerikalı atletler ise olimpiyatlara katılmayı kabul etti ancak organizasyon boyunca kendi yöntemleriyle ırkçılığı protesto etmekten geri kalmadılar.
Siyahi sporcular podyumda siyahilerin yoksulluğunu simgeleyecek biçimde ayakkabısız siyah çoraplarla boy gösterdiler. Siyah fularlar bağladılar. Diğer ülkelerin sporcularından da destek gördüler.
Çift altın alan Wyomia Tyus siyah şort giyerek protestoya katıldı. O dönem ki bu tepkiler günümüzde NFL maçlarında Milli Marş sırasında diz çöken Colin Kaepernick'in protestosuyla karşılaştırılıyor.
Bütün bunlar olurken Olimpiyat Komitesi'nin baskısı üzerine ABD atletizm takımı toptan diskalifiye edilme tehdidini savuşturmak için Smith ve Carlos'u takımdan çıkardı ve olimpiyat köyünden ayrılmalarını istedi. Daha da öteye gidildi, iki sporcunun Meksika'yı terk etmesi istendi.
Lee Evans iki arkadaşına destek olmak için 400 metre finalinden çekilmek istedi ancak Carlos onu ikna etti. Evans rekor kırarak kazandı.
Öte yandan hem erkekler hem de kadınlar 4x400 yarışında ikinci olan Küba, gümüş madalyaları "Amerika'da siyahilere karşı kötü muameleyi protestonun bir sembolü" olarak Kara Panter Partisi lideri Stokely Carmichael'e göndereceğini duyurdu.
Kara Panter Öz Savunma Partisi neden kuruldu?
Tam adı Kara Panter Öz Savunma Partisi olan Black Panther Party for Self-Defense, ABD'de 1966 ile 1982 yıllarında siyahilerin haklarını savundu. Oakland kentinde kurulan partinin kurucuları Huey Newton ve Bobby Seale'dı.
Parti ilk başta siyahilerin yaşadığı gettolarda devriye gezerek mahalle sakinlerini polis saldırılarına karşı korumak amacıyla kurulmuştu.
Ancak sonrasında işler değişti. Tüm siyahilerin silahlanmasını isteyen parti, beyaz Amerika için askerlik hizmeti yapılmaması gerektiğini avundu.
Hapisteki tüm siyahilerin salıverilmesini isteyen Kara Panter Partisi, Marksist devrimci bir gruba dönüştü.
Polisle sık sık çatışma yaşayan grubun kurucularından Huey Newton, bir polis devriyesini öldürdüğü gerekçesiyle hapse atıldı. Polis ile Kara Panterler arasındaki gerilim giderek arttı.
70'lerin sonuna gelindiğinde hızla üye kaybeden parti saygınlığını yitirerek sadece siyasi parti kimliğine büründü.
YORUMLAR