Uzmanlar Karadeniz’de sık sık ortaya çıkan sel felaketlerinin dere yataklarında yoğun yapılaşma başta olmak üzere HES’ler, molozlar, taşocakları, çay bahçeleri için kesilen ağaçlar başta olmak üzere çok sayıda nedeni bulunduğuna dikkat çekerken, tüm bölge için acil eylem planları hazırlanarak uygulamaya geçilmesi uyarısında bulundu. İşte Kastamonu'nun Bozkurt, Bartın ve Sinop'taki son dakika gelişmeleri
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı eski müsteşarı Prof. Mustafa Öztürk, 5 bin nüfuslu Bozkurt ilçesinde belediyenin doğru planlama yapacak, yeterli imar biriminin ve teknik kadrosunun olmadığı kanaatinde bulunurken, “Görüntüler ilçedeki yapılaşmanın plansız olduğuna işaret ediyor.
Aşırı yağışlar, dere üzerine yapılan yanlış yerleşim, köprüler, tomruklar hepsi afeti büyüten nedenler. Su akarken birden metal köprü yıkılıp, ileride bariyer kurup suyu biriktiriyor; tomruklar depodan yayılarak suyun akışını daraltıyor ve çevreye yayılmasına neden oluyor” dedi.
Afetin ardından bölgedeki tüm binaların uzmanlarca incelenerek heyelan riski taşıyanların tespit edilip boşaltılması gerektiğine dikkat çeken Öztürk, “Bunların bodrum katları, kolon ve kirişleri incelenerek hasar görüp görmedikleri acilen tespit edilmeli. Yukarıda HES varsa, bunlar patladı mı?
Onların havuzlarındaki su da sele karışarak su yükünü artırdı mı? Sel felaketini tetikleyen nedenler ortaya konulup çözüme gidilmedikçe pansuman tedavisi yapılmış olur. Dere yatağı betonlaştırılmış, bundan vazgeçilip dere yatakları doğal hallerine döndürülüp yeşil koridor olarak bırakılmalı” uyarısı yaptı.
Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan da ‘100 yılda bir görülecek yağış bir gecede yağdı’ demenin afete gerekçe olamayacağını belirterek, “Dere yatağına ev; fay hattına fabrika, baraj, liman yaparsanız afet riskini yükseltirsiniz. DSİ’nin Türkiye’nin havza bazlı taşkın, tehlike ve risk haritaları hazırlayıp, yüksek riskli alanların yapılaşmaya kapatılması, buralardaki yerleşimin taşınması gerekir” dedi.
Uzman isimlerden çarpıcı değerlendirmeler: Sel felaketinin nedeni yapılaşma! Meteoroloji Mühendisi Dr. Abdullah Kahraman “Avrupalılar sellerde genelde arabalarında ölüyor. Biz evimizin içinde. İklim değişikliğine göre altyapılarını yeniliyorlar, milyarlarca Euro AR-GE’ye akıtıyorlar. Biz dere ortasına yapı ruhsatı veriyoruz” diyerek, tespitlerini şöyle sürdürdü:
“Sel olan bölgelerde de yağış ekstremleri yaşandı, kimi noktada yağış 300 litreyi buldu. Bunlar çok uç değerler ama coğrafyamız için sürpriz de değil. Şehirlerimizi, altyapımızı, afet yönetimimizi bu miktarda yağışlara göre düzenlemedik.
Her ekstrem yağışta iklim değişikliğini dile getirmek, sorumluyu kendimiz dışında aramamızın tezahuru. Meteoroloji Genel Müdürlüğü gerek bu olayda gerekse öncekilerde yerinde ve zamanında uyarısını yapıyor ama afet ve risk yönetim anlayışımız, meteorolojinin başarı seviyesinin çok altında. En önemli bir başka sorun da altyapı ve şehirleşme anlayışımız.”
Paleosismolog Dr. Ramazan Demirtaş, Bozkurt’taki felakete ilişkin sosyal medyada çarpıcı bir grafik yayınladı. Mesajında Ezine Çayı’nda selin nasıl afete dönüştüğünü anlatan Demirtaş, “Taşkınovası yatak genişliği 400 metre, daraltılmış güncel yatak genişliği 15 metre, su tırmanma yüksekliği 7-10 metre.
400 metre genişlikteki yatağı 15 metre genişliğindeki yatağa hapsedersek, su da 7-10 metre yükselir, sonuç afet olur. Yani anlayacağınız suçu boşu boşuna metrekareye düşen 300-400 kg yağışa atmayalım. Suçlu doğrudan dere yatağını 400 metreden 15 metreye daraltan ve dere yatağını imara ve yapılaşmaya açan insanoğlunun ta kendisi” diye yazdı.
YORUMLAR